امروز 12 ژانویه سال 2012 برابر با 22 دی ماه 1390 سالروز تولد نویسندهای است که برخی او را از برترین رماننویسان زنده دنیا میدانند. با این حال قدرتالله ذاکری، مترجم داستانهای کوتاه موراکامی از زبان ژاپنی، معتقد است او در کشورش به اندازه کشورهای دیگر محبوبیت ندارد.-
امروز تولد مطرحترین نویسنده شرقی این روزها در سراسر دنیا است؛ نویسندهای که یک روز پیش از تولد 63 سالگیاش نام خود را از جمع نامزدان جایزه بوکر 2011 حذف شده دید. با این حال او همچنان نویسنده مورد علاقه بسیاری از اهالی کتاب باقی خواهد ماند؛ نویسندهای که غربیها برای به دست آوردن کتاب جدیدش در صفهای طولانی میایستند و خیلیها نمیتوانند بعد از آغاز مطالعه داستانهایش، کتاب را حتی برای لحظهای، بر زمین بگذارند.
ایبنا نوشت: موراکامی 12 ژانویه سال 1949 میلادی و در دوره انفجار جمعیتی بعد از جنگ جهانی دوم در کیوتوی ژاپن به دنیا آمد. وی نخستین اثرش را در سال 1980 منتشر کرد و نخستین ترجمه از آثار وی به زبان فارسی، در سال 1386 با عنوان «کجا ممکن است پیدایش کنم» روانه بازار کتاب ایران شد؛ مجموعهای شامل پنج داستان کوتاه که در همان سال تجدید چاپ شد و شروعی بود برای ترجمه پیدرپی آثار موراکامی.
از سال 1386 به بعد نام موراکامی در ایران بر سر زبانها افتاد و از آن زمان تاکنون عناوین زیادی از وی به فارسی ترجمه شده که مهدی غبرایی بیشترین ترجمه را در کشورمان از وی دارد. داستانهای موراکامی تاکنون به بیش از 40 زبان دنیا ترجمه شدهاند و علاوه بر ایران، در بسیاری از کشورها نیز آثارش با استقبال خوبی مواجه شده است. آثار داستانی و غیر داستانی موفق وی و استقبال زیادی که مترجمان از داستانهای وی کردهاند سبب شده که نام موراکامی در جمع برترین نویسندگان معاصر جهان قرار بگیرد.
قدرتالله ذاکری دانشآموخته رشته زبان و ادبیات ژاپنی از دانشگاه تهران و تنها کسی است که تاکنون در ایران اثری از موراکامی را مستقیما از زبان ژاپنی ترجمه و منتشر کرده است. وی صحبت درباره موراکامی را چنین آغاز کرد: آثار موراکامی به زبانهای مختلف ترجمه شده و فروش بالایی هم داشته اما او هنوز در ژاپن نتوانسته جایزه ادبی «آکوتاگاوا» را دریافت کند؛ جایزهای که مهمترین جایزه ادبی این کشور است.
ذاکری نویسندگان ژاپنی را، بر اساس آنچه در محافل ادبی رایج است، به سه دسته تقسیم کرد و گفت: دسته نخست آنهایی هستند که کاملا به سبک ژاپنی مینویسند و نوشتههایشان به شدت مخصوص کشور ژاپن و فرهنگ همین کشور است. دسته دوم تحت تاثیر ادبیات غرب هستند اما نتیجه کارشان در حال و هوای آثار ژاپنی است. دسته آخر نویسندگانی هستند که آثارشان مانند موراکامی است؛ آنهایی که تحت تاثیر غرب قرار گرفتهاند و ادبیاتشان ژاپنی نیست. داستانهایی که هر کجای دنیا میتوانند اتفاق بیفتند و نمیتوان آنها را مخصوص ژاپن دانست. از همین رو است که آثار موراکامی در ژاپن به اندازه سایر کشورها مورد استقبال قرار نمیگیرد، در حالیکه منتقدان کشورهای دیگر او را برترین رماننویس زنده دنیا میدانند.
به نظر میرسد مخاطبان آثار موراکامی در زادگاهش به دو دسته کاملا متفاوت تقسیم میشوند؛ آنهایی که بیصبرانه منتظر آثار جدیدی از وی هستند و عدهای که او را غربی میدانند و حتی از او متنفرند. ذاکری در اینباره توضیح داد: ادبیات موراکامی سخت نیست و سادگی و روانی آن در برابر دشواری ادبیات کلاسیک کشور ژاپن قرار میگیرد. ادبیات کلاسیک ژاپن به گونهای است که مخاطبان خاصی میتوانند آن را دنبال کنند و این ویژگی در آثار موراکامی دیده نمیشود. از همین رو است که استادان دانشگاه استقبال خوبی از این نویسنده نکردهاند.
او زمان نوشتن داستانهای موراکامی را به دورههای مختلفی تقسیم کرد؛ دورههایی که مضامین به کار رفته در داستانهای این نویسنده متفاوت از دیگری بود. ذاکری در اینباره افزود: موراکامی در مرحله نخست داستاننویسیاش بیشتر فکر میکرد و به دنیای اطراف مینگریست، مدتی بعد کمکم داستانهایش را به شکلی نوشت که در آنها خود را جدا از جامعه میدید و به خودش میپرداخت اما بخش سوم داستاننویسیاش بعد از حادثه تروریستی در مترو شهر توکیو و چند حادثه دیگر شکل گرفت؛ حوادثی که تاثیر زیادی بر موراکامی گذاشت و بعد از این حوادث احساس تعهدش به جامعه بالا رفت و آثارش بیشتر در حول و حوش مسایل اجتماعی نوشته شد.
این مترجم در ادامه از کتابی درباره موراکامی به نام «جهان هاروکی موراکامی را چگونه مطالعه میکند؟» نام برد که در کشور ژاپن منتشر و در آن چرایی موفقیت این نویسنده بررسی شده است. به گفته ذاکری منتقدان ژاپنی در این اثر نقدهایی را بر مقالاتی نوشتهاند که در آنها نوشتههای موراکامی بر اساس آیینهای ژاپنی تفسیر شدهاند؛ در حالی که خود ژاپنیها اینگونه فکر نمیکنند و برای منتقدان این کشور بسیار عجیب است که آثار این نویسنده را به فرهنگهای سنتی کشورشان ربط دادهاند.
وی به ترجمههای دیگری هم که از موراکامی در ایران منتشر شدهاند اشاره کرد و گفت: یکی از مشکلات ترجمههای داستانهای کوتاه این نویسنده در این است که مترجمان داستانهای متفاوتی را از مجلات مختلف گرد هم میآورند در حالی که موراکامی مجموعه داستانهای کوتاه هر مجموعهاش را با یک محور کلی دور هم جمع میکند و این دستهبندیها نباید تغییر کنند.
از موراکامی تاکنون آثاری چون «کافکا در کرانه»، «پس از تاریکی»، «داستانهای روز تولد»، «گربههای آدمخوار»، «چاقوی شکاری» و «سرزمین عجایب بیرحم و ته دنیا» با ترجمه مهدی غبرایی، «از دو که حرف میزنم از چه حرف میزنم» با ترجمه مجتبی ویسی، «دیدن دختر صد در صد دلخواه در صبح زیبای ماه آوریل» و «نفر هفتم» با ترجمه محمود مرادی، «کافکا در ساحل» با ترجمه گیتا گرکانی، «ابرقورباغه و پای عسلی» و «داستانهای تولد» با ترجمه فرناز حائری و آسیه و پروانه عزیزی در ایران ترجمه و منتشر شده است. برخی از آثار وی با تغییر کمی در عنوان، توسط مترجمان مختلف ترجمه شده است.
امروز 12 ژانویه سال 2012، برابر با 22 دی ماه 1390 هاروکی موراکامی سالروز تولد شصت و سومین تولد خود را جشن میگیرد.
[wikibox lang=”fa”]هاروکی_موراکامی[/wikibox]
[wikibox lang=”ja”]村上春樹[/wikibox] [wikibox lang=”en”]Haruki_Murakami[/wikibox]
