صنعت کهن تولید برگه‌های طلا در ژاپن

سید آیت حسینی :کين پاکو (kinpaku) يا برگه‌های طلا به ورقه‌های نازکی به ضخامت حدود يک ده هزارم ميلی متر از جنس طلا می‌گويند. ظاهراً صنعت توليد برگه‌های طلا دست کم از ششصد سال پيش در شهر کانازاوا رونق داشته است.
از برگه‌های طلا در اصل برای تزئين و تذهيب وسائل و ساختمان‌ها استفاده می‌شده است، اما امروز با آشکار شدن خواص غذايی و درمانی طلا، در محصولات خوراکی، آرايشی و بهداشتی نيز کاربرد يافته است.
امروزه نود و هشت درصد برگه‌های طلای ژاپن در کانازاوا توليد می‌شود. اخيراً از تنها کارگاه بازمانده توليد اين برگه‌های زرين در کانازاوا مرکز استان ايشی‌کاوای ژاپن ديدن کردم. در اين کارگاه تمامی مراحل توليد به روش سنتی انجام می‌شود. در اين روش ابتدا طلای مذاب را به ميزان حدود پنج درصد با نقره و برنز و ساير فلزات می‌آميزند تا روان‌تر گردد. سپس قطره‌ای از آن را بر روی دستگاه پرس می‌چکانند و در چند مرحله تحت فشار و کشش قرار می‌‌دهند. نهايتاً ورقه به دست آمده را چند قسمت کرده و هرکدام را لای برگه‌های کاغذ ژاپنی دوباره تحت فشار قرار می‌دهند تا به ضخامتی برسد که نور را از خود عبور دهد. اين برگه‌ها چنان نازکند که با اشاره انگشت از هم می‌پاشند و با مختصر مالشی جذب پوست می‌گردند. صنعتگران اين کارگاه برای جابجا کردن برگه‌ها، با چوب‌های نازک گوشه آن‌ را بلند می‌کنند و با فوت کردن زير آن، برگه را در هوا معلق می‌کنند.
طلای به کار رفته در تزئينات داخلی و خارجی بسياری از معابد و قصرهای مشهور ژاپن محصول اين کارگاه است.
در دوره ادو (1615–1868) شوگون‌های توکوگاوا برای کنترل کامل توليد طلا، ساخت ورقه‌های طلا در سراسر ژاپن به استثنای ادو (توکيوی فعلی) را ممنوع کردند. اما اين ممنوعيت نيز هنر ساخت برگه‌های زرين را در کانازاوا ريشه‌کن نکرد و پس از سقوط سامورای‌ها در دوره ميجی، اين منطقه دوباره به قطب اين صنعت تبديل گشت.
از برگه‌های طلا در محصولات غذايی و آرايشی به روش‌های گوناگون استفاده می‌شود. به شکل ذرات معلق در چای و ساير نوشيدنی‌ها، برای اندود کردن نان و ساير خوراکي‌ها و تنقلات و نيز به شکل ذرات ريز در کرم‌ها، حالت دهنده‌ها و ديگر محصولات آرايشی. اخيراً بستنی قيفی با تکه‌هايی از برگه‌های طلا نيز به جذابيت‌های گردشگری شهر کانازوا اضافه شده است.