سفر به سرزمین خدایان (گفتاری درباب سفر به معبد ایسه)

بهمن ذکی پور؛ دانشجوی تحقیقاتی گروه مطالعات اسلامی دانشگاه توکیو:

بهمن ذکی پور؛ دانشجوی تحقیقاتی گروه مطالعات اسلامی دانشگاه توکیو:

1. سرآغاز بحث

از 29 جولای 2010 لغایت 31 جولای 2010 ( هفتم لغایت نهم مرداد ماه هزار و سیصد و هشتاد نه) فرصتی طلایی دست داد تا به همراه جمعی از اساتید ژاپنی جهت تحقیق درباب آئین شین تو[1]، نخست رهسپار معبد شین تویی”ایسه”[2] ( واقع در منطقه ایسه نزدیک ناگویا) و سپس معبد شین تویی “فوشی می-ای ناری- تای شا”[3] واقع در کیوتو بشوم[4].

جمع هفت نفره ما که تشکیل شده بود از، دکتر می زوه موُری[5] استاد و راهبه شین تویی دانشگاه کوُکو گاکو این[6]، دکتر ناساآکی سوچی یا[7] استاد تائویسم دانشگاه سن شو[8]، دکتر شین ناگایی[9] استاد پدیدار شناسی دانشگاه تویو[10]، خانم ریئه کوُ کی مورا[11] عضو انجمن نقاشان ژاپن، دکتر فان- گوآنگ- چو[12] استاد و محقق مرکز مطالعات تائویسم چین[13]، جون ایچی اونو[14] دانشجوی سال آخر دکتری گروه مطالعات اسلامی دانشگاه توکیو و محقق در زمینه ی عرفان و فلسفه اسلامی (خاصه آرا ابن ترکه اصفهانی) و بنده که درگروه مطالعات اسلامی دانشگاه توکیو مشغول تحقیق بر روی روابط آئین هندو و بودا با عرفان اسلامی هستم.

چنین جمعی از یک سو سبب  شد تا به عنوان یک ناظر خارجی و غیر بومی بهتر و بیشتر بتوانم به اعماق آئین شین تو وارد گردم و با روح ژاپن آشنا ترگردم. و از جانب دیگر این امکان فراهم آمد تا در بحث های دوستانه با اساتید ژاپنی ادیان و آئین های شرقی را از قبیل اسلام، شین تو، بودا، تائو و هندو را به بحث و گفتگو بگذاریم.

آن چه که در پی خواهد آمد محصول تحقیقات و پژوهش های اینجانب در طی این مدت است که آن را به صورت سفرنامه مانندی ارائه می نمایم.

2. از توکیو تا ایسه

معبد ایسه؛ عکس: بهمن ذکی پور

دوست و یاور همیشگی ام جون ایچی اونو برای ساعت 8:50 دقیقه صبح بلیط شین کان سن[15] رزرو کرده بود. البته قرار دیدار ما ساعت 8:15 دقیقه در ایستگاه توکیو بود که دوست ما مطابق همیشه 15تا 20 دقیقه ای دیرتر به وعدگاه قرار آمد. بلیط ها را از اونو گرفتم و به همراه هم سوار قطار داشتیم. دکتر ناگایی و همسرش خانم کی مورا هم اتفاقی در واگن ما جا رزرو کرده بوند البته 4تا صندلی جلوتر از ما. اونو من را به دکتر ناگایی معرفی نمود و قرار شد که در طی سفر بیشتر باهم گفتگو نماییم. دکتر موری و همسرش دکتر سوچی یا و دکتر فان هم در واگن عقبی ما جا گرفته بودند.

دکتر فان که جزو اساتید برجسته آئین تائو در چین بود و برای تحقیق درباب تاثیرات متقابل آئین شین تو و تائو  برای اولین بار به ژاپن آمده بود. گویا آخرین کتاب دکتر فان با عنوان ” تاریخ آئین تائو در شمال غربی چین” که چیزی در حدود 1000صفحه بود پیش از سفرش به ژاپن به چاپ رسیده بود که او دوجلد از این کتاب را به معبد ایسه و فوشی می-ای ناری- تای شا تقدیم نمود. متاسفانه دکتر فان ژاپنی نمی دانست و انگلیسی هم نمی توانست صحبت کند. بنابراین زحمت ارتباط ایشان با ما را دکترسوچی یا می کشید که از چینی به ژاپنی و بالعکس ترجمه می نمود. در طول سفر از خلال حرف های سوچی یا متوجه شدم که دکتر فان دلداده ی آئین تائو است و کتابی که به چاپ رسانده یکی از برجسته ترین آثار تائویی به زبان چینی است.

تا ناگویا با اونو در رابطه با اندیشه عرفای اسلامی و فضای معبد ایسه صحبت می کردیم  که توضیحات او در هنگامه ی حضور در ایسه خیلی به دردم خورد و باعث فهم بهتر مطالب و مکان ها شد.

در حدود ساعت 10 به ناگویا رسیدیم و تا هنگام خرید بلیط قطار بعدی که قرار بود ما را تا ایسه برساند با دکتر ناگایی درباب پدیدارشناسی وارد گفتگو شدم. دیدم که او دانش آموخته دانشگاه سوربن است و بر روی پدیدارشناسان فرانسوی چون مرلوپنتی و هانری کربن تحقیقات جامع ای انجام داده است. بواسطه مطالعه آثار کربن (به خصوص کتاب از هایدگر تا سهروردی) با فیلسوفان اسلامی کم و بیش آشنا بود.  داریوش شایگان را می شناخت و کتاب “هانری کربن” او را خوانده بود. به علاوه علاقه خاصی به اندیشه های توشی هیکو ایزوتسو [16]داشت و آثار متاخر او چون “آگاهی و ماهیات”[17] و” مابعدالطبیعه آگاهی”[18] را که مباحثی اند پیرامون اندیشه “فرا-فلسفه شرقی” ،بسیار می پسندید.

بالاخره دکتر موری و سوچی یا بلیط قطار را گرفتند و ما بر قطار سفیر کشان سوار شدیم و به سمت ایسه رهسپار. هنگامی که به نزدیکی ایسه رسیدیم دکتر موری توضیح داد که در دوران گذشته مردم عادی اجازه ورود به ایسه را نداشتند و اگر هم به ایسه می رفتند صرفا تا دروازه آن بوده آن هم جهت اهدای نذورات و هدایا. ایسه در اصل مخصوص امپراتور و نیاش گاه  مقامات عالی رتبه روحانی و کشوری بوده است. و مرز میان ایسه و محل سکونت مردم عادی رودخانه ای پهناور به نام “می یا گاوا”[19] بود که در نزدیکی آن[20] خدمتگزاران پاک و باکره ایسه زندگی می کرده اند. تقریبا توضیحات دکتر موری به اتمام رسیده بود که قطار از روی رودخانه “می یا گاوا” گذر کرد. رودخانه ای بود بسیار زیبا و وسیع که الحق مرز پهناوری بود میان ایسه و مردمان عادی.

حدود ساعت 12 به منطقه ایسه رسیدیم باران ملایمی باریدن گرفته بود، به رستورانی مشهور در نزدیکی ایستگاه رفتیم و غذاهای که در آن جا سرو می شود، غذاهای خاص ایسه بود که مردمان این نواحی از گذشته های دور این نوع غذاها را استفاده می کردند. مواد این غذاها هم طبق انتظار چیزی جز برنج و ماهی و ترشیجات و سبزیجات خاص ژاپنی ها نبود.

از رستوران مستقیم به سمت اقامتگاه رفتیم. اقامتگاه ما مسافرخانه ژاپنی[21] قدیمی بود که بر روی شیبی بنا شده بود. اتاق های این هتل به صورت پله پله به هم وصل شده بودند که منظره زیبایی را تشکیل می دادند. داخل مسافر خانه نیز مملو بود از عکس های قدیمی منطقه ایسه و مسافرانی که در گذشته های دور به این مسافرخانه پا نهاده بودند. اونو توضیح داد که  “ریو-کان” ها در واقع هتل نبودند بلکه در دوران گذشته عشرت کرده مردان ژاپنی بوده اند که می خواستند شبی را خوش بگذرانند. اما به مرور زمان این مکان ها تغییر هویت داده و به صورت مسافرخانه در آمده بودند. به سرعت چمدان های سفر را در مسافرخانه گذاشتیم و لباس رسمی برتن کردیم تا به معبد بیرونی ایسه یا به تعبیر بهتر بارگاه رب النوع زمین و رزق و روزی ” تویو- اوکه- اومی کامی”[22] برویم.

[1] Shinto

[2] Ise Jingu

[3] Fushimi-inari-taisha

[4] در ژاپن معابد به دو دسته معابد بودایی و معابد شین تویی تقسیم می شوند. به معابد بودایی” “Tera گفته می شود که جهت احترام و ادب پیشوند احترام آمیز “O” نیز به آن اضافه شده و “Otera” خوانده می شود. در زبان انگلیسی “Otera” به Temple  ترجمه شده است. و معابد شین تویی “Jinja” نامیده می شوند که در زبان انگلیسی به “Shrine” ترجمه شده است. در این جا به سبب انس بیشتر ذهن خواننده فارسی زبان با کلمه معبد از “jinja” را معبد شین تویی ترجمه کرده ام.

[5]Mizue Mori

[6] Kokugakuin Daigaku

[7] Masaaki Tsuchiya

[8] Senshu Daigaku

[9] Shin Nagai

[10] Toyo Daigaku

[11] Rieko Kimura

[12] Fan Gungchun

[13] Shaanxi Academy Of Social Sciences ( Director of Daoism Research Center)

[14] Junichi Ono

[15] Shin kan sen قطارهای سریع السیر مشهور ژاپن

[16] Toshihiko Izutsu

[17] Ishiki to Hon-shitsu

[18] Ishiki no Kei-ji-jo-gaku

[19] Miya gawa

[20] Itsuki nomiya

[21] Ryokan

[22] Toyo-uke- Omikami

[wikibox lang=”ja”]伊勢神宮[/wikibox]

[wikibox lang=”en”]Ise_Grand_Shrine[/wikibox]