فرار از جزمیت؛ تواضع ژاپنی پسند

بهنام جاهدزاده:

اگر ژاپنی ها با شما مخالفت کنند مخالفتشان را به طور علنی و واضح ابراز نمی کنند. کسی در ژاپن به شما نمی گوید با شما مخالفم. چرا؟ چون اساساً فرهنگ ژاپنی مبتنی بر تعامل و همزیستی مسالمت آمیز با دیگران است و اشخاص معمولا در دو خط موازی همدیگر حرکت می کنند تا این که در جایی همدیگر را قطع کنند.

این نوع تواضع ژاپنی در همه شئونات زندگی ژاپنی ها دیده می شود. بنابراین معمولا امرو نهی هم به طور غیر مستقیم و به دور از بیان مستقیم زبانی است.

مثلا اگر شما با یک ژاپنی در یک محیط مثلا اتاق باشید، و هوای اتاق سرد باشد و این سردی دلیلش مثلا باز بودن پنجره اتاق باشد ژاپنی احتمالا به طور غیر مستقیم به شما خواهد گفت که فکر نمی کنی اتاق سرده؟ یا این که تو سردت نیست!؟ یا این که اگر دوست داشتی پنجره را ببندیم!

چطور است اندکی استراحت کنید!

این نوع رفتار در مقایسه با رفتار خارجی ها از تاکید کمتری برخوردار است. در این مورد خاص ژاپنی احتمال می دهد که فقط خودش سردش باشد یا این که طرف مقابل خودش از باز گذاشتن پنجره دلیل خاصی داشته باشد.

این نوع ملایمت ژاپنی در میحط دانشگاه و یا کنفرانس های علمی که بحث علمی شدت و حدت بیشتری دارد نیز کماکان نمایان است. شخصی که در مورد تحقیقات دیگران ابراز عقیده می کند شاید از دید یک شخص غیر ژاپنی این طور به نظر برسد که ابراز نظرات تماما در تأیید نتایج تحقیقات است.

عبارات غیر مستقیم کلامی در زبان ژاپنی از تنوع و فراوانی بیشتری برخوردارند. تنوع این عبارات که معمولا در آخر جملات ظاهر می شوند، می تواند مؤید این نکته باشد که فراوانی این عبارات غیر مستقیم نتیجه عدم جزمیت در فرهنگ ژاپن است.

در حوزه سیاست نیز معمولا اظهار نظرهای سیاستمداران ژاپنی نیز از جزمیت کمتری برخوردار است. ژاپنی ها نطق های آتشین سیاستمداران را نمی پسندند و دچار هیجانات انتخاباتی نمی شوند. برای همین سیاستمداران کم حرف و معتدل و محافظه کار از محبوبیت بیشتری برخوردارند.

چندی پیش که انتخابات مجلس نمایندگان ژاپن بود و همه احزاب ژاپن برای به دست آوردن صندلی بیشتر شب و روز نداشتند، هاتویاما که در آن زمان رئیس حزب لیبرال دموکرات ژاپن بود در سخنرانی های انتخاباتی اش یکی از این عبارت غیر مستقیم کلامی ژاپنی ورد زبانش شده بود.

この国をもっといい国にしたい。民主党が中心になって、日本の大掃除をやろうじゃありませんか

جملات بالا یکی فرمایشات هاتویاما درمبارزات انتخاباتی اش است. معنی اش این است که «قصد ما این است که این کشور(منظورش کشور خودش است) را کشور خوبی کنیم. چطور است با مرکزیت حزب لیبرال دموکرات،  یک خانه تکانی بزرگی انجام بدهیم؟»

از قضا لحن هاتویاما کارگر افتاد و بعد از چند سال حزب لیبرال دموکرات توانست با کسب بالاترین کرسی در مجلس ژاپن حزب اول مجلس باشد و هاتویاما را به نخست وزیری انتخاب کند. اگرچه بهار نخست وزیری هاتویاما دوام بیشتری نداشت.

واژه  «جاآریماسن کا» که من به (چطور است؟) ترجمه کردم از شدت جمله بالا می کاهد. این عدم شدت به این معنی نیست که هاتویاما در خانه تکانی ژاپن از اعتماد به نفس کمتری برخوردار است. نه! بلکه این عدم جزمیت تجمیع هرچه بیشتر مردم ژاپن حول حزب هاتویاماست. حتی آن هایی که تمایل کمتری به حزب وی دارند. تا مبادا احساس کنند که یکی دارد از بالا بهشان امرونهی می کند.