مسیح طالبیان/
شاعران در حوزهء هایکو نویسی باگرایش های متنوعی روبرو هستند که بستگی به نوع شهود و ژرفای زیبایی شناسی آنها به یک یا چند از این گرایش ها چنگ می اندازند .هریک از این شاعران با داعیه و توجیه خاص خودشان بر هایکو بودن و یا نبودن یک شعر سه سطری داوری می کنند.
عزیمت هایکو به غرب و از آنجا به دیگر نقاط دنیا در پایان قرن نوزهم و دههء نخست قرن بیستم اتفاق افتاد.آشنایی غرب با هایکو درست زمانی اتفاق می افتد که موج ایماژیسم در آنجا با تئوری های اذراپوندپا می گیرد .با اینکه اثری از اذرا پونددر حوزهء هایکونویسی بصورت مکتوب وجود ندارد اما تئوری های او در مکتب ایماژیسم دستمایهء اغلب شاعران هایکو در دههء های بعدی قرن بیستم می شود.اما در دههء ششم از قرن بیستم است که شاعران ومنتقدین آمریکایی و غربی سخت بر روزمرگی ، یکنواختی و دردِ تکرار در هایکوی غرب از یکسو و انحراف هایکوی غرب از زیبایی شناسی عمیق و ژرف هایکوی ژاپن واقف می شوند .در این هنگام است که انجمن هایکو نویسان آمریکا و کانادا تاسیس می شود تا راهگشای این حوزه از هنر باشند.
گرچه ممکن است پیش از دههء شصت خورشیدی در ایران کسانی با این ژانر از شعر آشنایی مختصری پیدا کرده باشند اما هیچ اثر مکتوب و تئوریک در مورد هایکو در ایران منتشر نمی شود و بیشتر نُقل محفل بعضی از شاعران بوده است تا اینکه به همت ع.پاشایی و زنده یاد احمد شاملو نخستین ترجمه از بخشی از آثار پروفسور بلایت بنام “هایکو ، شعر ژاپنی از آغاز تا امروز” پرده از این “بی خبری” از ژانر جدید بر می گشاید اما کماکان چیستی هایکو برای علاقمندان به این ژانرپوشیده می ماند.
با طلیعهء عصر جدید در ارتباطات و خصوصا اینترنت شاعران وجوان های زیادی به هایکونویسی در ایران گرایش پیدا می کنند و آثاری بعنوان ترجمه منتشر می شود و آثار دیگری بعنوان تمرین بومی شاعران ایرانی در این ژانر به دست علاقمندان این حوزه می رسد.اما در این میان کار تئوریک و “ساختار شکنی” هایکو برای شناخت “ساختار” آن کماکان مسکوت می ماند.
می توان اذعان داشت که خوشبختانه شاعران جوان در کشور ما ایران ،امروزه درتعامل با شاعران غربی بواسطهء امکانات اینترنت و خصوصا فیس بوک گاهی به نوشتن آثاری دست می زنند که آثار آنها همپای نمونهء شاعران مطرح در غرب و ژاپن است .
بدین لحاظ وقت را غنیمت می دانم که پاره ای از نکات تاریخی و تئوریک هایکو را که حاصل مطالهء این حقیر در چیستی هایکو است در ساسله مقالات مختلف با دوستان
این بخش نخست از مقالهء “هایکو ، کدام نگاه به طبیعت است ؟” تقدیم شما دوستداران هایکو .