مرکز مطالعات ژاپن: به نظر میآید تاریخ سرزمین خورشید خواسته یا ناخواسته، صلحآمیز و غیرصلحآمیز با اتم گره خورده است.
چه وقتی که مردم شهر هیروشیما “پسرک” را در آسمان شهر خود دیدند یا وقتی “مردی چاق” شهر ناکازاکی را به دو نیم کرد؛ یا وقتی زلزله 9 ریشتری برق نیروگاه هستهیی فوکوشیما را قطع کرد و موجهای خشمگین سونامی، سیستم خنککننده رآکتورها را از کار انداخت و موجب وقوع چند انفجار هیدروژنی در رآکتورها و نشت مواد رادیواکتیو در هوا و محیط اطراف این نیروگاه شد.
حادثهای که بعد از حادثه چرنوبیل بزرگترین فاجعه اتمی نامگذاری شده است و از نظر پیچیدگی تاکنون در مقام نخست فجایع اتمی جهان قرار گرفته است؛ چرا که نه تنها تمام رآکتورهای نیروگاه فوکوشیما را با مشکل مواجه شد، بلکه بعد از یک سال ژاپن را به سمت خاموشی کامل کشاند.
کین ایچی کومانو، سفیر ژاپن در ایران در سالگرد حادثه فوکوشیما در 11 مارس 2011 در گفتوگو با خبرنگار انرژی هستهیی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با بیان اینکه بیشتر مردم آسیبدیده در حادثه فوکوشیما زندگیشان به حالت عادی بازگشته و صنایع زیرساختی به وضعیت پیشین بازگشته است تاکید کرد: اما این به معنای آن نیست که همه کارهای لازم انجام گرفته است.
او با بیان اینکه حادثه فوکوشیما به دلایل طبیعی رخ داد، گفت: امکان دارد در آینده زلزله و سونامی با شدت فوکوشیما و حتی بیشتر از آن هم در شرق ژاپن یا توکیو و یا هر نقطهای از ژاپن اتفاق افتاد. کارشناسان زلزلهشناسی پیشبینی کردند که در 30 سال آینده زلزلهای با شدت حادثه فوکوشیما در پایتخت ژاپن رخ خواهد داد، بنابراین از این نظر چندان خوشبین نیستیم.
کومانو ادامه داد: البته بعد از سونامی در منطقه توهوکو (شرق ژاپن) و بررسیهای صورت گرفته مشاهده شد که سونامی به این شدت قبلا هم در ژاپن اتفاق افتاده است و امر تازهای نیست. ما در بازسازی منطقه شرق ژاپن طوری عمل خواهیم کرد که ریسک حوادثی مثل زلزله و سونامی پرشدت مثل فوکوشیما را بتوانند تحمل کنند و خسارات احتمالی در آینده در اثر چنین حوادثی را بکاهیم.
پایان دادن به موضوع فوکوشیما کار آسانی نیست
امکان انفجار در رآکتورهای فوکوشیما وجود ندارد
وی گفت: رفع خسارتهای وارد شده به نیروگاههای فوکوشیما و پایان دادن به این موضوع کار آسانی نیست. شرکت تپکو (بزرگترین شرکت تأمین انرژی ژاپن) برنامهای برای اتمام این پرونده در میانمدت و بلندمدت در نظر گرفته است. این شرکت در دسامبر گذشته اعلام کرد که اوضاع به مرحله ثبات رسیده است، یعنی دیگر امکان انفجار رآکتورهای اتمی فوکوشیما وجود ندارد و وضعیت به زیر درجه معین شده رسیده است و خطر به هم خوردن چنین وضعی دیگر وجود ندارد.
خطر زبالههای سوخت در استخر و قلب رآکتورهای فوکوشیما تا 10 سال آینده از بین میروند
سفیر ژاپن در ایران در ادامه اظهار کرد: در دو سال آینده خطر زباله سوختی که در استخر رآکتور قرار دارد از بین خواهد رفت و در مرحله بعد، در 10 سال آینده خطر کل سوختی که در قلب رآکتورها قرار دارد با دفن آنها در جای خود از بین خواهد رفت.
کومانو تاکید کرد: نیروگاههای فوکوشیما دیگر قابل استفاده نخواهند بود و پرونده این نیروگاه مثل چرنوبیل بسته خواهد شد. در عین حال 30 تا 40 سال زمان نیاز است تا تاثیر تشعشات ناشی از این حادثه در آن منطقه از بین برود.
تا آوریل تمام رآکتورهای اتمی ژاپن خاموش میشوند
برای آغاز به کار مجدد نیروگاههای اتمی باید فرمانداران و شهرداران مناطق اجازه دهند
این دیپلمات ژاپنی در پاسخ به این پرسش که ژاپن با خاموش کردن تمامی رآکتورهای اتمیاش از چه طریق به جبران انرژی حاصل از برق هستهیی اقدام میکند؟ گفت: تا ماه آوریل کل رآکتورهای نیروگاههای ژاپن خاموش خواهد شد. دولت ژاپن بعد از حادثه فوکوشیما کل نیروگاههای اتمی موجود را مورد آزمایش فشار قرار داد و بر طبق قانون تمامی رآکتورهای هستهیی باید کارها را متوقف کنند و اقدامات بازسازی و ترمیم را انجام دهند. با این حال دولت فقط دستور بازرسی و بررسی این رآکتورها را صادر کرده است، اما برای از سرگیری کارها باید صاحبان رآکتورهای اتمی اجازه دهند، همچنین فرمانداران و شهردارانی که رآکتورهای اتمی در منطقه آنها قرار دارد اجازه آغاز مجدد کار را بدهند و این مساله کار را دشوار میکند، چرا که فرمانداران و شهرداران نگران ایمنی نیروگاههای اتمی که در منطقهشان است، هستند؛ بعد از حادثه فوکوشیما به آسانی این اجازه صادر نخواهد شد، چرا که افکار عمومی در ژاپن نسبت به این مساله بسیار حساس شده است.
او با بیان اینکه یک سوم برق مصرفی ژاپن از طریق برق هستهیی تامین میشود که با خاموشی رآکتورها در ژاپن، برای جایگزین کردن این مقدار با مشکل مواجه خواهیم شد، تصریح کرد: مشکل تامین انرژی برای ژاپن به ویژه در تابستان مثل هر کشور دیگری وجود دارد. علاوه بر این در ژاپن شبکه برق سراسری وجود ندارد. ژاپن به پنج ـ شش منطقه تقسیم شده است و برای هر یک از مناطق یک شرکت انحصاری تولید برق وجود دارد. شرکت تپکو خدماترسانی برق در پایتخت ژاپن و برخی دیگر از شهرها را بر عهده دارد و دولت با توجه به اتفاق یازده مارس سال گذشته به شرکتهای بزرگ تجاری در ژاپن دستور داد تا 15 درصد از مصرف برق خود را به ویژه در زمان اوج مصرف کاهش دهند.
وی اضافه کرد: همچنین دولت از خانوادههای واقع در مناطق پرمصرف درخواست کرد تا در مصرف انرژی صرفهجویی کنند و ما از این آزمایش مشکل با موفقیت عبور کردیم.
واردات نفت و گاز طبیعی را بیشتر کردهایم
بدون استفاده از انرژی هستهیی، انرژی لازم برای زندگی تامین نمیشود
سفیر ژاپن در ایران گفت: ما واردات نفت و گاز طبیعی را برای جایگزین کردن انرژی حاصل از برق هستهیی بیشتر کردهایم.
او در پاسخ به این پرسش که حادثه فوکوشیما نگاه مردم ژاپن و دنیا را به استفاده از انرژی هستهیی تا حدودی منفی کرده است؟ افزود: بیشتر مردم ژاپن از این واقعیت آگاه هستند که جهان بدون انرژی هستهیی امکان ادامه یافتن ندارد و نمیتوانیم بدون استفاده از انرژی هستهیی، انرژی لازم برای زندگی را تامین کنیم.
کومانو با اشاره به این که تا قبل از حادثه فوکوشیما سهم انرژی هستهیی در سبد انرژی ژاپن برای 10 سال آینده باید به 50 درصد میرسید، گفت: بعد از حادثه فوکوشیما اجرای این برنامه امکانپذیر نیست. با این حال در برنامهریزیهای کوتاه مدت به ویژه برای تامین انرژی مورد نیاز در تابستان سال جاری، انرژی هستهیی هم سهم دارد، اما میزان آن مشخص نیست. کارشناسان مربوطه هنوز بر روی این مساله در حال بررسی هستند. در عین حال تلاش میشود تا نقش بیشتری به انرژیهای تجدیدپذیر داده شود. ایران از مهمترین تامینکنندگان نفت ژاپن است
امیدواریم ژاپن از اجرای تحریمهای یکجانبه نفتی ایران مستثنی شود
وی در پاسخ به این پرسش که نخستوزیر ژاپن از آمریکا خواسته ژاپن را از اجرای تحریمهای بانکی و نفتی درباره ایران مستثنی کند، فکر میکنید این مساله امکانپذیر باشد؟ گفت: شرکتها و بانکهای ژاپنی که با ایران کار میکنند از جمله شرکتهای بزرگ و بینالمللی هستند و از این نظر به ناچار ممکن است تحت تاثیر سیاستگذاری دولت آمریکا درباره ایران قرار گیرند. از سویی ژاپن به مدت طولانی و مستمر از ایران نفت وارد کرده است. ایران از جمله منابع مهم تامین نفت ژاپن است. همچنین برای شرکتهای ژاپنی بازار ایران به جهت تامین انرژی بسیار مهم است.
کومانو تصریح کرد: دولت ژاپن برای تامین منافع این شرکتها و بانکها وارد صحنه شده است تا بانکهای ژاپنی در مرحله اول از اجرای قانون تحریم نفتی آمریکا درباره ایران مستثنی شوند. در حال حاضر مشورتهایی صورت گرفته است و امیدواریم چنین موقعیتی به دست بیاید و ژاپن از اجرای این تحریمها مستثنی شود.
سفیر ژاپن در ایران در ادامه این گفتوگو با ایسنا در پاسخ به این پرسش که پس از گذشت یک سال از حادثه فوکوشیما میتوانید به ما بگویید رآکتورهای فوکوشیما به ویژه خنککنندهها در وضعیت ایمن قرار داشتند یا خیر؟ گفت: شرکت تپکو و نیز دولت ژاپن کمیتههای حقیقتیاب تعیین کردهاند و هر یک به طور مستقل به بررسی واقعه رخ داده میپردازند و امیدواریم در ماههای آینده نتیجه بررسیها و تحقیقها مشخص و منتشر شود. البته رسانههای مختلف مطالبی را درباره رآکتورهای فوکوشیما منتشر کردند، اما صحت آنها مورد تائید قرار نگرفته است.
سهلانگاری ژاپن در حادثه فوکوشیما، پیش بینی نکردن سونامی بود
او گفت: نخستوزیر ژاپن اعتراف کردند که ممکن است سهلانگاری صورت گرفته باشد، اما این سهلانگاری از این نوع است که سونامی با شدت سونامی 11 مارس سال گذشته را غیرممکن میدانستیم.
این دیپلمات ژاپنی در پاسخ به این پرسش که نیروگاههای اتمی باید اتفاقها و حوادث غیرقابل پیشبینی را در طراحیهای اولیه پیشبینی کنند، چگونه کشور جزیرهای و زلزلهخیزی مثل ژاپن چنین چیزی را با وجود سابقه وقوع سونامی غیرممکن دانسته است؟ اظهار کرد: نمیدانم میتوان درباره حوادث غیرقابل پیشبینی هم پیشبینی کرد یا خیر. به هر حال درباره فوکوشیما پیشبینی سونامی نظیر آنچه اتفاق افتاد، صورت نگرفته بود.
تا اواسط سال 2012 چشمانداز نیروگاههای اتمی در ژاپن اعلام میشود
ژاپن انرژی هستهیی را حذف نخواهد کرد
سفیر ژاپن در ایران درباره تاثیر منفی حادثه فوکوشیما بر افکار عمومی جهان در رابطه با استفاده از انرژی هستهیی با بیان اینکه تصمیم برخی کشورها در رابطه با استفاده نکردن از انرژی هستهیی عجولانه بوده است، گفت: در عین حال تا اواسط سال جاری ژاپن در رابطه با مدیریت نیروگاههای اتمیاش چشمانداز درازمدتی را اعلام خواهد کرد.
وی تاکید کرد: ژاپن استفاده از انرژی هستهیی را در سبد انرژیاش حذف نخواهد کرد.
پیشبینی نکردن وقوع سونامی، اشتباه بزرگی بود
کومانو در رابطه با مدیریت ژاپن در بحران فوکوشیما خاطر نشان کرد: ژاپن درسهای زیادی از این حادثه گرفته است. با وجود اینکه مردم شرق ژاپن که حادثه فوکوشیما در آن جا اتفاق افتاد قبلا تجربه سونامی را داشتند، اما چون تصور نمیکردند که سونامی به این شدت اتفاق افتاد، بخشی از مردم به مکانهای مرتفع نرفتند و یا برای کمک به دیگران باقی ماندند. اگر در فاصله وقوع زلوله تا سونامی مردم از محل زندگیشان میرفتند، خسارات جانی کمتر از این بود.
او تصریح کرد: اینکه امکان چنین سونامی بزرگی را از پیشبینیهایمان حذف کردیم، اشتباه بزرگی بود، اما امروز این پیشبینی را داریم.
توهوکو، نمونه جامعه پیشرفته ژاپن در آینده خواهد شد
سفیر ژاپن در ایران با اشاره به فرآیند بازسازی مناطق زلزلهزده گفت: مردم و دولت ایدههای فراوانی را برای مدیریت مرحله بعد از زلزله و سونامی ارائه کردند. الان مرحله بازسازی جامع را آغاز کردیم، صنایع به وضع پیشین برگشتند، اما خانههای مردم آسیب دیده هنوز بازسازی نشدهاند. دولت و مردم ژاپن مصمم هستند منطقه زلزلهزده که سونامی هم در آن اتفاق افتاده است را به عنوان نمونه جامعه پیشرفته آینده ژاپن بسازند. از نظر اقتصادی، اجتماعی، محیط زیستی، علمی و غیره “توهوکو” طوری ساخته میشود که پیشرفتهترین شهر ژاپن شود. توهوکو در گذشته یکی از مناطق عقبمانده محسوب میشد و الان میخواهیم از فرصت بازسازی استفاده کنیم و این منطقه را توسعه دهیم.
وی گفت: ژاپن آماده است تجارب خود به واسطه حادثه فوکوشیما و مدیریت پس از حادثه را در اختیار کشورها به ویژه ایران قرار دهیم. ژاپن کنفرانس” ایمنی هستهیی” و “کاهش آسیبهای ناشی از سوانح طبیعی” برگزار میکند
کومانو در ادامه از برگزاری کنفرانسی درباره “ایمنی هستهیی” با همکاری آژانس بینالمللی انرژی اتمی در اواخر سال 2012 خبر داد و گفت: همچنین ژاپن در چند ماه آینده کنفرانسی درباره “کاهش آسیبهای ناشی از سوانح طبیعی” برگزار خواهد کرد. در این کنفرانسها سعی میکنیم تجارب خود را در اختیار کشورهای دیگر قرار دهیم.
سفیر ژاپن در ایران با اشاره به بازدید مسوولان مدیریت بحران، وزارت کشور و شهرداری و هلالاحمر ایران از مناطق آسیبدیده ژاپن خاطرنشان کرد: ما حاضریم تجربههای خود را در رابطه با حوادث مربوط به زلزله و مدیریت آن با توجه به اینکه ایران هم کشوری زلزلهخیز است در اختیارتان قرار دهیم.
گفتوگو از خبرنگار ایسنا، زهرا اصغری
