ترجمه: سید کمال‌الدین دعائی/
(مورد موسسه‌ی اینترنتی Shiminjuku در شهر Kumamoto ژاپن)
خلاصه: امروزه از آن‌جا که آموزش مادام‌العمر حائز اهمیت فراوان و فناوری اطلاعات و ارتباطات با استفاده از اینترنت در همه‌جا قابل استفاده شده است، ما موسسه‌ی Kumamoto Internet Shiminjuku را تأسیس کردیم (انجمن آموزش الکترونیکی شهروندی در شهر Kumamoto در ژاپن) که یک پروژه‌ی آموزش مادام‌العمر به‌صورت الکترونیکی توسط گروه‌های شهروندی است. این مقاله نمونه‌ای از تمرین آمورش الکترونیکی را در Kumamoto Internet Shiminjuku نشان می‌دهد و به مصداق و امکان استفاده از آموزش الکترونیکی برای آموزش مادام‌العمر اشاره دارد. علاوه بر این، برای موثرکردن و افزایش بهره‌وری دوره‌های آموزش الکترونیکی، ما تئوری‌های «طراحی آموزشی» برای آموزش الکترونیکی شهروندی را مطالعه و اجرا می‌کنیم.
کلیدواژه‌ها: آموزش مادام‌العمر، آموزش الکترونیکی، طراحی آموزشی
بخش یک: معرفی
موسسه‌ی Kumamoto Internet Shiminjuku (انجمن آموزش الکترونیکی شهروندی در شهر Kumamoto در ژاپن) یک چرخه‌ی آموزشی را بر روی اینترنت ارائه می‌دهد که با فردی که تمایل به یادگیری و فردی که تمایل به یاددهی دارد، ارتباط برقرار می‌کند.
با استفاده از سیستم آموزش الکترونیکی‌اش، هر شخصی به‌سهولت می‌تواند دورهای را در زمینه‌های متنوع بگذارند؛ به‌علاوه، شرکت‌کنندگان می‌توانند دوره‌های خودشان را هنگامی که احساس توانایی برای تدریس به دیگری کسب کردند، آغاز کنند.
افرادی که می‌خواهند تجربیات و فوت و فن خود را به اشتراک بگذارند، به‌راحتی می‌توانند دوره‌های خود را بدون تشریفات سازماندهی کنند. همین‌طور فراگیران می‌توانند از خانه، اداره یا دیگر مکان‌ها، در هر زمانی با نظم خودشان و آماده‌سازی محیطی برای استفاده از رایانه شخصی و اینترنت، به فراگیری بپردازند.
گذشته از این، شرکت‌کنندگان نه تنها قادر به ورا رفتن از مرزهای جغرافیایی از طریق اینترنت هستند، بلکه می‌توانند از نوع ترکیبی آموزش یعنی تحصیل، رویدادها و فعالیت‌های گروهی احساس لذت کنند.
در ادامه، ما مصداق و امکان آموزش الکترونیکی را در جامعه‌ی آموزشی، ویژگی دوره، روش ایده‌آل برای پشتیبانی مطالعاتی مؤثر و غیره و براساس نمونه‌ی Kumamoto Internet Shiminjuku تشریح می‌کنیم.
بخش دو: سابقه؛ پیشرفت جامعه‌ی آموزش مادام‌العمر
پیشرفت‌های چشم‌گیر اخیر در زمینه‌ی علوم و فناوری اطلاعات و ارتباطات و نیز تغییر در ترکیب جمعیتی به‌خاطر کاهش میزان موالید و پیرشدن جمعیت، موجب یک دگرگونی مهیج در ساختار صنعتی و یک گوناگونی در شیوه‌ی کارکردن در جامعه‌ی ژاپنی شده است. در آینده، انتظار می‌رود که این تغییر حتی شدت بیشتری بگیرد. برای کنار آمدن با چنین تغییری، جامعه می‌طلبد که مردم همیشه‌ی عمر خود را مشغول آموختن باشند. پس توسعه و حمایت از محیطی برای کشف مسئله و کسب دانش و تکنولوژی جدید به شکلی مستقل، نه تنها از طریق آموزش آکادمیک بلکه آموزش مادام‌العمر، اهمیت دارد.
از سوی دیگر، اگرچه اشتیاق مردم برای آموختن فناوری، دانش، یا فوت و فن کسب‌شده از طریق کار، سرگرمی و زندگی روزمره به دیگر مردمان در آینده بیشتر و بیشتر می‌شود، چنین فرصت‌هایی برای کسانی که آرزوی اشتراک تجربیات‌شان را در سر دارند، بسیار نادر است. بنابراین ضروری است که فرصتی برای آن دسته از مردم فراهم شود تا نیازهای خود را تطبیق دهند.
بخش سه: هدف تأسیس و مفهوم Kumamoto Internet Shiminjuku
ما Kumamoto Internet Shiminjuku را در ماه جولای 2004 به‌عنوان یک بازار آزاد برای فراگیران و با فراهم‌کردن یک LMS (سیستم مدیریت آموزشی) برای جامعه‌ی آموزش الکترونیکی شهروندی تأسیس کردیم، به گونه‌ای که هر عضو می‌تواند دوره‌هایی را بر روی اینترنت بگذارند، حتی اگر در Kumamoto زندگی نکند.
تصویر (1) نمونه‌ای دوره‌ی آموزش مجازی بر روی LMS را نشان می‌دهد. این دوره در اصل برای یک جلسه‌ی ماهانه‌ی رو در رو برگزار شد. ما تا کنون بیش از بیست‌بار چنین جلساتی را برگزار نموده‌ایم. محتوای این جلسات آموختن چگونگی دستکاری تصاویر دیجیتال با استفاده از نرم‌افزارهای رایگان است. پس از جلسه، فراگیران نرم‌افزار را بر روی رایان‌های شخصی خود در خانه‌هایشان نصب کردند، و تمرین‌هایی را با مراجعه به متن‌های آنلاین انجام دادند و در نهایت، آثارشان را با آپلود روی تالارهای گفتگو برای یکدیگر به نمایش گذاشتند. آن‌ها همچنین می‌توانستند از آموزگاران شهروندی یا دیگر فراگیران سوالاتی را در تالارهای پرسش و پاسخ (Q&A) بپرسند. این‌گونه دوره‌ها را می‌توان در سبک آموزشی ترکیبی دسته‌بندی کرد.
در این پروژه، ما نوع جدید از شیوه‌ی آموزشی را که آموزش الکترونیکی، تدریس مدرسی، تجربه‌ی واقعی و ارتباطات را تجربه می‌کند، تمرین کنیم. این حرکت توسط NEXT-Kumamoto (یک سازمان محلی ترویج IT برای فعالیت‌های صنعتی، دولتی، آکادمیک) و مرکز چندرسانه‌ای و تکنولوژی‌های اطلاعاتی در دانشگاه Kumamoto و دیگر سازمان‌ها حمایت شد.
خطی مشی کلی این فعالیت بدین شرح است:
1. حمایت از تدارکات معرفتی/دانشی برای آموزگار شهروندی
ما مکان و فرصتی را برای شهروندانی که می‌خواهند فناوری، دانش، یا فوت و فن کسب‌شده از طریق کار، سرگرمی و زندگی روزمره را به دیگر مردمان بیاموزند یا به اشتراک بگذارند، فراهم کرده‌ایم.
2. توسعه‌ی گردش معرفت/دانش
حتی یک فرد با مشغولیت بالا یا یک مادر شاغل با بچه‌های کوچک می‌تواند در جامعه‌ی آموزشی با استفاده از LMS از طریق اینترنت شرکت بجوید. چرخش آگاهی و دانش بین نسل قدیم و نسل جوان اتفاق خواهد افتاد.
3. ساخت و توسعه‌ی «جامعه‌ی آموزشی» توسط شهروندان
ما یک «جامعه‌ی آموزشی مادام‌العمر» را توسط افرادی با دیدگاه‌های مختلف و مشتاق به حمایت از آن با کمک یکدیگر، ایجاد و ترویج می‌کنیم.
بخش چهار: مصداق و امکان استفاده از آموزش الکترونیکی در آموزش مادام‌العمر جامعه
Kumamoto Internet Shiminjuku برای آموزش الکترونیکی شهروندی بر روی اینترنت، یک سیستم مدیریت محتوای آموزشی براساس نرم‌افزار Moodle فراهم می‌آورد. با استفاده از اینترنت، کاربران می‌توانند با ثبت‌نام برای شرکت در فعالیت‌های آموزشی از خانه، اداره یا مدرسه و غیره، به دوره‌ها ملحق شوند. آموزگاران نیز می‌توانند محتوای آموزشی وب‌محور خود را از خانه، اداره، مدرسه یا دیگر مکان‌ها ایجاد و پشتیبانی کنند. در بعضی از دوره‌ها، تدریس یا دوره‌ی انترنتی در بعضی از نقاط مورد نیاز است. ایجاد/تنظیم محتواها و راهنماهای آموزشی از طریق اینترنت در هرزمان و هرکجا مقدور است. (تصویر 2)
از سوی دیگر، فراگیران می‌توانند در هر زمان و هرمکان از طریق اینترنت به دوره‌ها متصل شده و بیاموزند. با استفاده از اینترنت، نه تنها با مرزهای منطقه‌ای را پشت سر می‌گذارند و به مبادله می‌پردازند، بلکه با آموزش الکترونیکی ترکیبی حین تجربه‌ی شادی آموختن، به‌طور موثرتری به مطالعه مشغول می‌شوند.
بخش پنج: رویکرد طراحی آموزشی برای آموزش الکترونیکی شهروندی
برای آموزگاران شهروندی راحت نیست که دوره‌های آموزش الکترونیکی طراحی کنند، و همچنین تقریبا هیچ نمونه‌ی طراحی آموزشی ویژه‌ی جامعه‌ی آموزش مجازی شهروندی موجود نیست. بنابراین ما در حال مطالعه و اجرای تئوری‌های طراحی آموزشی برای آموزش الکترونیکی شهروندی هستیم تا دوره‌ها را بدون نیاز به تخصص، موثر‌تر و با بهره‌وری بیشتر کنیم.
در Kumamoto Internet Shiminjuku (انجمن آموزش الکترونیکی شهروندی)، چه نوع دورهای در حال برگزاری و پرطرفدار است؟ ما بسیاری از دوره‌هایی را که در آموزش‌های جامعه‌محور ژاپنی برگزار شده‌اند، مورد کند و کاو قرار داده‌ایم و آن‌ها را در چهار نوع بر اساس اهداف شرکت‌کنندگان دسته‌بندی کرده‌ایم.
اکنون ما در حال تحلیل و آنالیز آن‌ها بر اساس ساختار رده‌بندی Kajita برمبنای ساختار Bloom و نقشه‌های آموزشی و تحصیلی طراحی‌شده توسط Brrigs and Wager هستیم، و تلاش می‌کنیم تا ویژگی‌های عمومی مربوط برای هر نوع را برای ایجاد قالب‌های طراحی آموزشی دوره‌ها برای آموزگاران شهروندی فراهم کنیم.
بخش شش: نتایج و ویژگی‌ها
در این مقاله، ما درباره‌ی پیشرفت آموزش مادام‌العمر جامعه در ژاپن و یک مورد تحت عنوان Kumamoto Internet Shiminjuku و همین‌طور پیرامون مصداق و امکان استفاده از آموزش الکترونیک در آموزش مادام‌العمر جامعه توضیح دادیم.
در آموزش مادام‌العمر، بیشتر دوره‌ها هنوز شامل تدریس‌هایی توسط مدرسین و بیشتر در کلاس‌های درس است. اگرچه به‌نظر می‌رسد که در آینده آموزش الکترونیک حائز اهمیت بیشتری شود، چرا که محدودیت زمانی و مکانی ندارد.
یک نکته این که طراحی و توسعه‌ی دوره‌های آموزش الکترونیک برای آموزگاران شهروندی که متخصص امر آموزش نیستند، مشکل است، بدین‌سان این یکی از محذوراتی است که از توسعه و گسترش آموزش الکترونیک در این زمینه جلوگیری می‌کند.
ما هم‌اکنون تلاش می‌کنیم تا قالب‌های طراحی آموزشی برای دوره‌ها را بر مبنای اصول طراحی آموزشی (ID) ایجاد کنیم. انتظار می‌رود که قالب‌های طراحی آموزشی به آموزگاران شهروندی کمک کنند تا به سهولت محتوای آموزشی را تنظیم و گردآوری کنند، و ما تلاش خواهیم کرد تا کارایی این قالب‌ها را با ساخت دوره‌های واقعی با استفاده از قالب‌ها در جامعه‌ی آموزش الکترونیکی شهروندی‌مان Kumamoto Internet Shiminjyuku محقق کنیم.
