صنعت کهن تولید برگه‌های طلا در ژاپن

سید آیت حسینی :کین پاکو (kinpaku) یا برگه‌های طلا به ورقه‌های نازکی به ضخامت حدود یک ده هزارم میلی متر از جنس طلا می‌گویند. ظاهراً صنعت تولید برگه‌های طلا دست کم از ششصد سال پیش در شهر کانازاوا رونق داشته است.
از برگه‌های طلا در اصل برای تزئین و تذهیب وسائل و ساختمان‌ها استفاده می‌شده است، اما امروز با آشکار شدن خواص غذایی و درمانی طلا، در محصولات خوراکی، آرایشی و بهداشتی نیز کاربرد یافته است.
امروزه نود و هشت درصد برگه‌های طلای ژاپن در کانازاوا تولید می‌شود. اخیراً از تنها کارگاه بازمانده تولید این برگه‌های زرین در کانازاوا مرکز استان ایشی‌کاوای ژاپن دیدن کردم. در این کارگاه تمامی مراحل تولید به روش سنتی انجام می‌شود. در این روش ابتدا طلای مذاب را به میزان حدود پنج درصد با نقره و برنز و سایر فلزات می‌آمیزند تا روان‌تر گردد. سپس قطره‌ای از آن را بر روی دستگاه پرس می‌چکانند و در چند مرحله تحت فشار و کشش قرار می‌‌دهند. نهایتاً ورقه به دست آمده را چند قسمت کرده و هرکدام را لای برگه‌های کاغذ ژاپنی دوباره تحت فشار قرار می‌دهند تا به ضخامتی برسد که نور را از خود عبور دهد. این برگه‌ها چنان نازکند که با اشاره انگشت از هم می‌پاشند و با مختصر مالشی جذب پوست می‌گردند. صنعتگران این کارگاه برای جابجا کردن برگه‌ها، با چوب‌های نازک گوشه آن‌ را بلند می‌کنند و با فوت کردن زیر آن، برگه را در هوا معلق می‌کنند.
طلای به کار رفته در تزئینات داخلی و خارجی بسیاری از معابد و قصرهای مشهور ژاپن محصول این کارگاه است.
در دوره ادو (1615–1868) شوگون‌های توکوگاوا برای کنترل کامل تولید طلا، ساخت ورقه‌های طلا در سراسر ژاپن به استثنای ادو (توکیوی فعلی) را ممنوع کردند. اما این ممنوعیت نیز هنر ساخت برگه‌های زرین را در کانازاوا ریشه‌کن نکرد و پس از سقوط سامورای‌ها در دوره میجی، این منطقه دوباره به قطب این صنعت تبدیل گشت.
از برگه‌های طلا در محصولات غذایی و آرایشی به روش‌های گوناگون استفاده می‌شود. به شکل ذرات معلق در چای و سایر نوشیدنی‌ها، برای اندود کردن نان و سایر خوراکی‌ها و تنقلات و نیز به شکل ذرات ریز در کرم‌ها، حالت دهنده‌ها و دیگر محصولات آرایشی. اخیراً بستنی قیفی با تکه‌هایی از برگه‌های طلا نیز به جذابیت‌های گردشگری شهر کانازوا اضافه شده است.